Blauw licht: boosdoener of onterecht verdacht?

Het is laat in de avond. Je zit nog even op de bank met je telefoon in de hand. Even wat scrollen, een berichtje sturen, misschien nog een aflevering van je serie meepakken. En ergens knaagt het: “Dit is vast niet goed voor m’n slaap.”
Je herinnert je de waarschuwingen. Blauw licht verstoort je melatonine, je biologische klok raakt van slag – je mag eigenlijk twee uur voor het slapengaan geen schermen meer aanraken. Toch?

Maar wat is daar nu eigenlijk van waar?

Inzichten over blauw licht en slaap zijn de afgelopen jaren veranderd. Waar men eerder dacht dat het blauwe licht uit schermen dé grote vijand van een goede nachtrust was, blijkt het allemaal wat genuanceerder te liggen. Het is namelijk niet alleen het licht zélf dat je wakker houdt… het is wat je doet met dat scherm in je hand.

Je brein wil dimmen, geen deadlines

Wanneer je ’s avonds op je telefoon of laptop bezig bent, gebeurt er iets in je hoofd. Je verwerkt informatie, reageert op berichten, raakt emotioneel betrokken bij wat je leest of ziet. Je brein staat “aan”. Het is alert. Het denkt, vergelijkt, plant en voelt.

En dat is precies waar het misgaat.

Om in slaap te kunnen vallen, moet je systeem juist afschakelen. De drukte van de dag moet langzaam uit je lijf stromen. Je hoofd mag verzachten, je adem vertragen, je lichaam mag zwaarder worden. Maar als je brein op volle toeren blijft draaien – maakt niet uit of dat door werkmails of een spannende serie komt – dan lukt die overgang naar slaap moeilijker.

Dus nee, het is niet alleen dat blauwe licht. Het is de mentale activiteit die ermee gepaard gaat. De prikkels. De snelheid. De voortdurende betrokkenheid bij van alles en iedereen buiten jezelf.

Wat doet blauw licht dan wél?

Blauw licht beïnvloedt wel degelijk je biologische klok – maar minder sterk dan je misschien denkt. Onderzoek laat zien dat de hoeveelheid blauw licht uit je tablet of telefoon zelden krachtig genoeg is om je melatonine echt significant te onderdrukken.

Dat gezegd hebbende: de natuur houdt van ritme. Van donker in de avond en licht in de ochtend. Dus waarom zou je het risico nemen? Met een simpele oranjefilter of nachtmodus op je scherm maak je het je brein een stukje makkelijker. En als je weet dat je gevoelig bent voor licht – als je bijvoorbeeld bij de kleinste zonnestraal al een zonnebril opzet – dan is het slim om in de avond fel licht sowieso te mijden.

Hooggevoelig voor licht? Dan werkt het net even anders

Net zoals sommige mensen onrustig worden van een kop koffie en anderen er heerlijk op slapen, zo reageren we ook verschillend op licht. Heb je een gevoelig zenuwstelsel, ADHD, of merk je dat je snel overprikkeld raakt? Dan is blauw licht in de avond voor jou waarschijnlijk wél een duidelijke verstoorder.

Voor deze mensen is het extra belangrijk om hun avonden bewust rustiger te maken. Dim het licht, zet filters aan, kies voor warmere tinten en bovenal: ontprikkel.

Zorg dat je brein mag landen. Niet nog een filmpje. Niet nog een eindeloze scrollsessie. Maar juist even uit. Even naar binnen.

En wist je dat blauw licht in de ochtend juist goed voor je is?

Hier wordt het verhaal interessanter. Blauw licht heeft namelijk ook een heel positieve kant – in de ochtend.

Een portie ochtendlicht helpt je biologische klok zichzelf te resetten. Je hersenen snappen dan: het is dag! En als je overdag voldoende daglicht ziet, word je ’s avonds op het juiste moment slaperig.

Ga dus naar buiten zodra je kunt. Maak een ochtendwandeling, fiets naar je werk, ontbijt bij het raam. Of gebruik een wake-up light of daglichtlamp als dat makkelijker is. Want onze interne klok tikt van nature iets langzamer – ongeveer 24,3 uur per dag. Zonder ochtendlicht zouden we elke dag net iets later wakker worden. Dus ja, blauw licht helpt. Je moet het alleen op het juiste moment inzetten.

Wat kun je hiervan meenemen?

• Blauw licht in de ochtend is juist goed voor je slaapritme.
• Blauw licht in de avond is niet per se funest, maar voor gevoelige mensen wél een verstorende factor.
• Prikkels, niet het licht alleen, houden je brein actief. Rust en verstilling zijn daarom belangrijker dan gedacht.
• Wees dus niet rigide, maar voel wat werkt voor jou.

En misschien nog wel het mooiste advies:
herontdek de schermloze avond.

Niet omdat je móet, maar omdat je mag. Omdat je lichaam daar misschien veel meer naar verlangt dan je beseft.

Pak weer eens een boek, een puzzel, een tijdschrift. Speel een spelletje, maak muziek, klets met iemand, smeer een gezichtsmasker, knuffel je huisdier, doe iets met je handen. Kom terug in het moment.

Niet op een scherm, maar in het hier en nu. In zachtheid. In rust. In je eigen ritme.

Welterusten. En als het kan, zonder blauw licht.
Maar vooral: zonder haast, zonder druk, en met een beetje meer aandacht voor wat je écht nodig hebt.

Bron:
Slaapoefentherapie.nl